Akcje należą do najpopularniejszych i najbardziej płynnych instrumentów finansowych. Mało osób jednak wie, że są także najłatwiejszymi instrumentami do grania na giełdzie. Nie oznacza to jednak, że nie można na nich stracić. Ryzyko utraty części lub całości kapitału wiąże się zresztą nierozerwalnie z każdą inwestycją. Dlatego, będąc świadomą i odpowiedzialną osobą powinieneś zadać sobie pytanie nie „Jak kupić akcje?”, ale…
Spis treści:
Jak kupić właściwe akcje? (żeby na nich nie stracić)
Wielu osobom giełda kojarzy się z kasynem, gdzie ludzie zbijają i tracą fortuny. Tak naprawdę jednak sukces na giełdzie może odnieść każdy, kto odpowiednio się do tego przygotuje. Sęk w tym, że niemal wszyscy inwestorzy rozpoczynający swoją przygodę z giełdą, robią to bez właściwego przygotowania.
Pomyśl o tym w ten sposób: czy student pierwszego roku medycyny powinien samodzielnie przeprowadzać operacje? Czy świeżo upieczony kierowca, który zdał wczoraj egzamin na prawo jazdy, powinien startować w rajdzie samochodowym wąskimi, górskimi drogami?
Czy chciałbyś być operowany przez takiego studenta albo siedzieć z takim kierowcą podczas rajdu jako pasażer…? Dlaczego więc kupując akcje na giełdzie po raz pierwszy uważasz, że na ich zarobisz, nie mając żadnego doświadczenia ani przygotowania?
Otóż kiedy przychodzi nam zetknąć się z rynkami finansowymi – okazuje się, że jesteśmy kompletnie nieprzygotowani. Nie uczą nas tego ani w szkole, ani na studiach. Ja również przeszedłem tę drogę. Straciłem dużo czasu i pieniędzy, zanim zrozumiałem w jaki sposób należy uczyć się inwestowania. Więcej o tym przeczytasz we wpisie Jak inwestować na giełdzie.
Jak kupić akcje na giełdzie
Zakładam, że masz już za sobą etap decyzji i wiesz, że chcesz inwestować na giełdzie, ale jeszcze nie wiesz jak się do tego zabrać. Pokażę Ci jak to robić krok po kroku, ale zanim przejdziemy do zagadnienia jak kupić akcje, wyjaśnijmy sobie najpierw czym są w ogóle akcje oraz giełda, a także jak się odbywa handel na giełdzie.
Co to jest akcja?
Kiedy firma potrzebuje pieniędzy na rozwój swojej działalności, może zdobyć te pieniądze na dwa sposoby.
Sposób pierwszy: może pożyczyć pieniądze w banku.
Sposób drugi: może zdobyć te pieniądze od inwestorów, sprzedając im niewielką cząstkę siebie czyli część firmy.
Tu właśnie pojawiają się akcje. Najprościej rzecz ujmując: akcje to cząstki firmy, którymi możesz handlować. Możesz je kupić lub sprzedać na giełdzie.
Weź pod uwagę, że kupując akcje, kupujesz również potencjał firmy do przyszłych zysków. Innymi słowy: będąc posiadaczem akcji takich firm jak Coca-Cola, Allegro, Amazon czy Apple stajesz się współwłaścicielem danego przedsiębiorstwa.
Masz wtedy prawo do wygenerowanego przez tę firmę zysku oraz prawo głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy.
Popatrz też na to z drugiej strony: będąc właścicielem Amazona lub Allegro na pewno nie chciałbyś sprzedać inwestorom całości swojej firmy. Po podzieleniu firmy na akcje większą ich część zechciałbyś zachować dla siebie – po to, żeby móc kontrolować swoje przedsiębiorstwo (mając większość głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy) i mieć prawo do generowanych przez firmę zysków.
W związku z powyższym – sprzedałbyś inwestorom tylko część akcji, a większość akcji zostawił sobie. Poniżej znajdziesz przykładową strukturę akcjonariatu Allegro – aktualne dane znajdziesz tutaj: https://stooq.pl/q/h/?s=ale
Zwróć uwagę, że:
- prawie 70% akcji jest w rękach trzech podmiotów
- kolejne kilka % łącznie posiadają fundusze
- nie wiadomo, kto posiada posiada pozostałe akcje. Są one najprawdopodobniej w rękach innych funduszy oraz inwestorów indywidualnych (takich jak Ty, którzy kupują akcje na giełdzie).
Co to jest dywidenda?
Najprościej rzecz ujmując dywidenda to część pieniędzy z wypracowanego zysku, wypłacana przez spółkę swoim akcjonariuszom. Niektórzy inwestorzy skupiają się wyłącznie na dywidendach, ale w mojej ocenie nie jest to dobre podejście.
Zwróć uwagę na to, że – po pierwsze – żeby spółka mogła w ogóle myśleć o wypłacie dywidendy, musi najpierw wypracować zysk. A po drugie – duża część spółek przeznacza zyski na inne cele. Przykładowo woli spłacić zaciągnięte kredytów lub zawiązać rezerwy, zamiast „przejadać zyski” dzieląc się nimi ze swoimi akcjonariuszami. A więc sam fakt posiadania akcji nie gwarantuje nam w żadnym wypadku otrzymania dywidendy.
Co to jest giełda?
Giełda to miejsce, gdzie odbywa się kupno i sprzedaż akcji firmy (oraz innych instrumentów finansowych ale na razie nie wprowadzajmy zamieszania i dodatkowych pojęć). Podobnie jak każdy inny rodzaj rynku, także i ten łączy kupujących i sprzedających w celu dokonania wymiany.
W Polsce transakcje te odbywają się za pośrednictwem warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych, czyli GPW. W Stanach Zjednoczonych transakcje odbywają się za pośrednictwem takich podmiotów, jak NYSE (New York Stock Exchange) lub NASDAQ (National Association of Securities Dealers Automated Quotations).
W Europie – handel odbywa się na takich giełdach jak na przykład London Stock Exchange (LSE) lub Deutsche Börse we Frankfurcie itd.
Na świecie mamy więc wiele różnych giełd. Można powiedzieć, że praktycznie każdy rozwinięty kraj ma swoją giełdę papierów wartościowych lub nawet więcej – przykładem są Stany Zjednoczone, gdzie oprócz wspomnianych, najbardziej rozpoznawalnych i zarazem największych giełd NYSE i NASDAQ jest kilkanaście innych, zarejestrowanych giełd papierów wartościowych. Wszystkie rozwinięte giełdy papierów wartościowych podlegają regulacjom oraz nadzorowi – określamy je mianem rynków regulowanych.
Są także giełdy, które nie mają nad sobą ustawowego regulatora. Określamy je jako rynek nieregulowany (ang. OTC czyli Over The Counter). Przykładem rynku nieregulowanego są giełdy kryptowalut (choć są zapowiedzi ich regulacji) czy rynek forex (gdzie nie ma w ogóle żadnej giełdy). Nie wdając się zbytnio w szczegóły – musisz zapamiętać, że inwestowanie na rynku nieregulowanym jest bardziej ryzykowne niż na rynku regulowanym.
Jak odbywa się handel na giełdzie?
Obecnie handel na giełdach odbywa się za pośrednictwem systemu komputerowego. Wpływające na giełdę zlecenia kupna i sprzedaży są przetwarzane i na tej podstawie system automatycznie łączy ze sobą kupujących i sprzedających. Jest to bardzo dalekie od dawnych giełd, gdzie zamówienia były wykrzykiwane na parkiecie giełdy, a ceny były zapisywane na tablicy. Te obrazki często pojawiają się w filmach ale obecny system handlu na giełdzie nie ma z tym dawnym już nic wspólnego.
Co więcej – powinieneś mieć świadomość, że zlecenia wpływające na giełdę często nie pochodzą od ludzi! Udział tzw. handlu algorytmicznego na niektórych giełdach stanowi większość generowanego obrotu. Transakcji dokonują komputery. W praktyce wygląda to tak, że specjalnie stworzone do tego celu, zaawansowane programy analizują dane i sygnały płynące z rynku, a następnie w odpowiedzi na wyniki tej analizy wysyłają lub aktualizują ogromną ilość zleceń, bez udziału człowieka.
Hossa i bessa
Hossa to okres, kiedy ceny papierów wartościowych lub towarów notowanych na giełdzie rosną. Na rynku panuje wtedy długoterminowy trend wzrostowy. Pojęcie „długoterminowy” – oznacza wiele kwartałów czy lat, a nie kilka tygodni czy tym bardziej dni. W czasie hossy naturalnym jest, że zdarzają się korekty (spadki cen) trwające czasem wiele tygodni lub nawet miesięcy.
Potoczna nazwa hossy to rynek byka (z ang. bull market), a nazwa nawiązuje do metody ataku byka, który uderza rogami z dołu do góry (popychając w ten sposób ceny w górę).
Bessa to przeciwieństwo hossy. Domyślasz się już zapewne, że jest to czas, gdy na giełdzie ceny spadają przez wiele miesięcy, a może nawet lat.
Inna nazwa bessy to rynek niedźwiedzia. Niedźwiedź, atakując swoją ofiarę, uderza łapami z góry przyciskając ją do ziemi. To dlatego mówi się, że giełdowe niedźwiedzie spychają ceny w dół, ale w rzeczywistości wytłumaczenie długotrwałych spadków jest równie proste, choć mniej obrazowe: w czasie bessy podaż przewyższa nad popytem, tworząc w ten sposób długoterminowy trend spadkowy.
Jak kupować i sprzedawać akcje?
Kupowanie i sprzedawanie akcji odbywa się za pośrednictwem maklera lub brokera giełdowego. Makler (lub broker) ma bezpośredni dostęp do rynku obrotu akcjami, a zatem działa jako agent kupujący i sprzedający akcje w Twoim imieniu. Za wykonanie tych usług pobiera swoją prowizję.
Obecnie chyba wszystkie biura maklerskie i brokerskie mają platformę on-line do składania zleceń na giełdzie – na podobnych zasadach jak bank prowadzi bankowość elektroniczną. Możesz oczywiście udać się fizycznie do oddziału albo zadzwonić – ale nie dość, że stracisz wtedy więcej czasu to prawdopodobnie zapłacisz za ten rodzaj obsługi także większą prowizję, niż w przypadku „samoobsługi” on-line.
Ile kosztuje kupno i sprzedaż akcji?
Broker czy też dom maklerski za zrealizowanie transakcji kupna i transakcji sprzedaży akcji pobiera prowizję. Prowizja pobierana jest dla każdej z transakcji osobno (osobna prowizja przy kupnie akcji i osobna przy sprzedaży akcji) i wynosi najczęściej ułamek procenta (np. 0,3% od wartości transakcji ale nie mniej niż 3 zł) lub rzadziej stałą wartość (np. 1 USD).
Kupując i sprzedając akcje zapłacisz więc prowizję dwukrotnie: raz podczas kupna i drugi raz podczas sprzedaży. Do tego ceny akcji prawie cały czas się zmieniają. Skąd masz wiedzieć, jakie są aktualne ceny?
Arkusz zleceń
Musisz wtedy zajrzeć do arkusza zleceń. Arkusz zleceń to zestawienie ofert kupna i sprzedaży papierów wartościowych notowanych na giełdzie. Arkusz jest aktualizowany w czasie rzeczywistym i pozwala podejmować decyzje inwestorom. Ponieważ zestawienie aktualizowane jest na bieżąco, jego zawartość zmienia się za każdym razem w momencie, gdy na giełdę napływają kolejne zlecenia.
Jak to działa w praktyce? Wszystkie decyzje uczestników rynku dotyczące kupna czy sprzedaży wprowadzane są do systemu komputerowego i układane w formie charakterystycznego rejestru. Po jego lewej znajdują się oferty kupna, natomiast po prawej — sprzedaży, odpowiednio posegregowane.
W zupełności wystarczy Ci arkusz z jedną najlepszą ofertą. Twój broker powinien oferować go za darmo.
Zlecenia giełdowe
Żeby kupić lub sprzedać akcje musisz złożyć zlecenie kupna bądź sprzedaży. Na warszawskiej giełdzie zlecenia od inwestorów są przyjmowane przez dom maklerski, w którym inwestor prowadzi rachunek. Dom maklerski następnie wysyła zlecenia do systemu transakcyjnego GPW, gdzie zostają one umieszczone w arkuszu zleceń dla konkretnej spółki lub są natychmiast zrealizowane na aktualnych warunkach rynkowych. Zlecenia, których ważność wygaśnie przed realizacją, zostają usunięte z systemu transakcyjnego giełdy.
Rodzaje zleceń giełdowych
Każde zlecenie maklerskie musi zawierać mniej lub bardziej oczywiste informacje, takie jak:
1) Nazwa papieru wartościowego, który chcemy kupić lub sprzedać. Na giełdzie posługujemy się symbolami (z ang. ticker). Każdy z papierów wartościowych ma przyporządkowany odpowiedni symbol. W przypadku GPW akcje oznaczone są trzyliterowymi symbolami. Przykładowo – spółka Allegro ma przyporządkowany symbol ALE. Dobra wiadomość dla początkujących jest taka, że nie muszą znać na pamięć symboli akcji. System maklerski najczęściej wstawi za Ciebie właściwy symbol podczas wprowadzania zlecenia.
2) Rodzaj operacji czyli czy chcemy dokonać kupna czy sprzedaży akcji lub innego papieru wartościowego.
3) Ilość akcji (lub innego papieru wartościowego), który chcemy kupić lub sprzedać.
4) Termin ważności naszego zlecenia, po którym zostanie ono usunięte z rejestru i arkusza, o ile nie zostanie wcześniej wykonane. Domyślnie zlecenia mają ważność do końca sesji giełdowej, w dniu, w którym zostały umieszczone w arkuszu zleceń.
5) Cena, po której chcemy kupić lub sprzedać. Na GPW wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje ceny.
Rodzaje ceny na GPW
a) zlecenie z limitem ceny – czyli takie, w którym określamy maksymalną cenę po jakiej chcemy kupić akcje lub w przypadku sprzedaży – cenę minimalną, poniżej której nie chcemy już sprzedać. Takie zlecenia najczęściej po złożeniu staje się zleceniem oczekującym na realizację w arkuszu zleceń. Przykładowo – składając zlecenie kupna 20 akcji Allegro z limitem ceny 50 zł deklarujemy, że za jedną akcję chcemy zapłacić nie więcej niż 50 zł.
b) zlecenie PKC czyli Po Każdej Cenie – zapewnia ono natychmiastową i pełną realizację naszej oferty, ale wiąże się z dużymi zagrożeniami. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku mniej płynnych spółek, gdzie często są duże spready a my mamy wgląd do arkusza tylko z jedną, najkorzystniejszą ofertą kupna lub sprzedaży. Jeśli jesteś początkującym inwestorem powinieneś unikać zleceń PKC, chyba że masz wgląd do pełnego arkusza zleceń i wiesz co robisz.
c) zlecenie PCR czyli Po Cenie Rynkowej – z pozoru identyczne zlecenie co PKC, ale znacznie bezpieczniejsze dla początkujących graczy. Zlecenie PCR (podobnie jak PKC) jest realizowane po aktualnie najkorzystniejszej cenie kupna lub sprzedaży, ale jeśli nie uda się go zrealizować w całości po tej cenie – to jest zamieniane na zlecenie z limitem, który jest równy cenie zrealizowanej części transakcji. Jest to znacznie bezpieczniejszy rodzaj zlecenia natychmiastowego niż PKC. Jego wadą jest to, że zapewnia tylko częściową realizację naszego zlecenia – w przypadku gdy chcemy kupić lub sprzedać większą ilość akcji niż łączna ilość jaka widnieje jako najlepsza oferta.
Zlecenie maklerskie może też zawierać dodatkowe, rzadziej wykorzystywane warunki (takie jak wielkość ujawniana lub minimalna wielkość wykonania), więcej rodzajów cen itd. – nie będziemy teraz tego omawiać.
Dni i godziny sesji na giełdzie
Sesje na giełdzie odbywają się w dni robocze, z wyłączeniem świąt. Warto zapoznać się wcześniej z kalendarzem dni bez sesji w danym roku. Są one publikowane na stronach internetowych giełdy. Święta w Stanach Zjednoczonych wypadają często w inne dni niż w Polsce, w związku z tym będą też różne dni bez sesji na giełdzie.
Nie powinno dziwić Cię też, że na różnych giełdach są różne godziny trwania sesji. Ale być może zdziwi Cię, że na tej samej giełdzie mogą być różne godziny notowań dla różnych grup instrumentów finansowych.
Przykładowo na GPW notowania ciągłe akcji odbywają się w godzinach 9.00-16.50, a kontraktów terminowych – już od 8.45 do 16.50. Handel kończy się o 17.05, a ostatnie 15 minut zarezerwowane jest na fixing i dogrywkę.
źródło: https://www.gpw.pl/szczegoly-sesji
Dogrywka to ostatnia faza handlu na sesji giełdowej na GPW i trwa od 17.00 do 17.05 dla notowań ciągłych. Giełda realizuje wtedy zlecenia po kursie ustalonym podczas fazy przed zamknięciem, tj. od 16.50 do 17.00. Okres tych 10 minut nazywany jest inaczej fixingiem i ma za zadanie ograniczyć wpływ przypadkowo składanych zleceń podczas fazy notowań pod koniec dnia. W szczególności chodzi o kursy zamknięcia, czyli kursy ostatnich transakcji, ogłaszanych oficjalnie jako kursy danego dnia.
Pamiętaj! Zlecenie maklerskie możesz złożyć dowolnego dnia o dowolnej porze, ale będzie ono miało szanse zostać zrealizowane dopiero podczas najbliższej sesji giełdowej.
Jak wybrać brokera?
Najpierw wybierz rynek – Polska czy zagranica. Jeśli rozważasz handel na akcjach poza granicami Polski – to zdecydowanie warto przyjrzeć się ofertom brokerów zagranicznych, takich jak na przykład Interactive Brokers.
Wielu początkujących traderów i inwestorów przykłada dużą wagę (zbyt dużą) do wartości prowizji zamiast do odpowiedniego przygotowania. Jeśli podejdziesz do gry giełdowej nieprzygotowany – to stracisz pieniądze zamiast zarobić – i nie będzie to wina zbyt wysokich prowizji tylko Twojego mało profesjonalnego podejścia do gry na rynku.
Z drugiej strony – wielu początkujących kompletnie nie zwraca uwagi na to, jakimi instrumentami handluje i na jakim rynku to robi!
Zapamiętaj! Zwróć uwagę – zakładając rachunek – czy będziesz handlować akcjami czy kontraktami CFD!
Ponadto wielu początkujących uważa, że pieniądze powinny pracować na rachunku przez 24 godziny na dobę. Każdy dzień bez zawarcia co najmniej 14 transakcji jest dniem straconym. Nie, nie i jeszcze raz nie! Nie wierzysz? Sprawdź jak było można potroić posiadany kapitał zawierając około 40 transakcji… przez 2 lata! Jak tego dokonaliśmy? Sprawdzisz to klikając tutaj.
Dodatkowo pamiętaj, że wysokość spreadów (czyli różnicy pomiędzy aktualną ofertą sprzedaży i kupna) jest dodatkowym kosztem. Spready są związane z płynnością. Niska płynność, czyli mało chętnych do kupna i sprzedaży oznacza wysokie spready.
Jak kupić akcje? Podsumowanie
#1 Wybierz rynek
Polska czy zagranica? Od tego będzie zależeć wybór brokera. Ja mam rachunki maklerskie zarówno w Polsce jak i za granicą. W Polsce korzystam z usługi eMakler w mBanku, mam także rachunek inwestycyjny w Santander (usługa Inwestor online). Handlując akcjami w USA korzystam z usług Interactive Brokers. Mam też rachunek w Banku Ochrony Środowiska (usługa BOSSA), ale w praktyce bardzo rzadko z niego korzystam. Oferuje on dostęp do rynku nieregulowanego, którego unikam.
Pamiętaj o rynku regulowanym i nieregulowanym – jeśli jesteś początkujący trzymaj się z daleka od instrumentów finansowych innych niż akcje! Pamiętaj, że kontrakty CFD (z ang. Contract For Difference) często udają akcje a wcale nimi nie są!
Zapamiętaj! Kupując akcje Allegro kupujesz cząstkę prawdziwej firmy. Akcje Allegro są notowane na giełdzie, która podlega nadzorowi, a cena akcji jest znana i taka sama dla wszystkich uczestników.
Kupując kontrakty CFD udające akcje Allegro zawierasz zakład ze swoim brokerem. Ty obstawiasz, że cena wzrośnie, a Twój broker przyjmuje od Ciebie zakład, że cena spadnie. Ceny kontraktów CFD naśladujących kurs akcji Allegro mogą być różne u różnych brokerów!
Więcej o tym przeczytasz we wpisie Jak inwestować na giełdzie.
#2 Załóż rachunek inwestycyjny i wpłać na niego pieniądze.
Jeśli jesteś początkujący, załóż rachunek w domu maklerskim przy swoim banku. Gwarantuje Ci to swobodne i szybkie przerzucanie pieniędzy pomiędzy rachunkiem inwestycyjnym a rachunkiem bieżącym.
Najłatwiej znaleźć dom maklerski przy swoim banku. Na przykład mBank oferuje usługę eMakler, powiązaną z Twoim rachunkiem oszczędnościowym. Dzięki temu możesz kupować i sprzedawać akcje nie tylko na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, ale także na innych giełdach. Także tych, znajdujących się poza granicami naszego kraju – w Nowym Jorku, Londynie czy Frankfurcie. Analogicznie działa to w innych bankach. Ale za handel akcjami innymi niż polskie, domy maklerskie pobierają zazwyczaj znacznie wyższe prowizje. Jeśli masz niewielki kapitał lub co gorsza – często dokonujesz transakcji – to wysokie prowizje będą dodatkowym kosztem.
#3 Zapoznaj się z platformą do obsługi zleceń
Zwróć uwagę na typ zlecenia, które składasz oraz na spready, które znajdziesz w arkuszu zleceń.
I tyle… Na koniec najważniejsze:
Jak mam wybrać właściwe akcje?
Dowiesz się tego obserwując nasz portfel akcyjny prowadzony LIVE.
Przeczytaj też koniecznie:
Sprawdź jak zacząć i od kogo się uczyć – Jak inwestować na giełdzie?
Jesteś inwestorem czy traderem? Dowiedz się na czym polega gra giełdowa, kim są uczestnicy rynku i Jak grać na giełdzie?
Jak przygotować plan transakcyjny?
